Tình trạng này xảy ra tại địa bàn huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai từ đầu năm 2016. Mặc dù chính quyền địa phương đã nhiều lần khuyến cáo nhưng với giá bán hấp dẫn, tới 500.000 đồng/cây, nên người dân vẫn bỏ ngoài tai.

Vườn tược tan hoang

Năm 2008, 380 hộ dân ở 2 xã Ia O và Ia Khai, huyện Ia Grai sau khi nhường đất cho thủy điện đã được chính quyền địa phương cùng các ngành phối hợp giao cho gần 400 ha cao su từ Binh đoàn 15 để khai thác. Sau khi tiếp nhận vườn cây và được tập huấn kỹ thuật, nhiều gia đình đã có cuộc sống khá hơn: xây nhà, mua xe máy, trâu bò…

Vườn cây cao su đang thời kỳ thu hoạch bị chặt hạ chỉ còn trơ gốc

Tuy nhiên, từ đầu năm 2016, nhiều thương lái đã tìm đến đây hỏi mua cao su với giá 500.000 đồng/cây. Thấy lợi trước mắt, nhiều người đã không ngần ngại chặt cây cao su mang bán.

Anh Bóc (làng Mít Jép, xã Ia O) cho biết gia đình có 2 ha cao su, đường kính cây trung bình 20-40 cm, vừa được thương lái trả giá 200 triệu đồng nhưng anh chưa đồng ý bán. “Ở làng tôi, người ta chặt cao su bán gần hết rồi. Hai hecta cao su của nhà tôi ít mủ, chắc rồi cũng bán thôi vì để khai thác thì chỉ thu được ít tiền, không lấy được tiền “cục” như bán cây” - anh Bóc tính toán.

Tại 2 xã Ia O và Ia Khai, phóng viên chứng kiến cảnh nhiều vườn cao su tan hoang. Hàng ngàn cây cao su với đường kính 20-30 cm đã bị đốn hạ chỉ còn trơ gốc. Nhiều chỗ, gốc cây cũng bị đào bật lên nằm ngổn ngang trên đất. Ở những vùng cao su bị chặt phá, một số ít diện tích được người dân trồng cây thay thế còn đa phần vẫn để hoang.

Một số hộ dân không muốn bán vườn cao su nhưng cũng đành phải bán. Từ gần 400 ha cao su xanh tốt, sau một thời gian thương lái lùng mua, đến nay, diện tích giảm chỉ còn khoảng 65 ha.

Theo ông Luen (ngụ làng Mít Jép, xã Ia O), hiện vườn cao su nhà ông cho rất ít mủ, giá lại thấp nên gia đình không muốn làm. “Thương lái trả giá cây cao, các hộ xung quanh chặt bán nên mình cũng phải bán thôi. Để lại còn mỗi vườn của mình thì gió thổi cũng gãy cây hết” - ông Luen phân trần.

Không biết mua làm gì!

Theo anh Rơ Lang Beo, cán bộ địa chính xã Ia O, sau một thời gian khai thác thì giá mủ cao su xuống thấp, nhiều người dân chán nản nên bỏ bê vườn cây. Sau đó, một số thương lái vào hỏi mua thân cây nên rất nhiều người đồng ý bán.

“Cao su làm khởi sắc vùng đất này, giờ đang ở tuổi khai thác tốt nhất thì bà con bất chấp tất cả, chặt cây để bán. Có lần, tôi khuyên bà con đừng đốn hạ cao su nữa thì bị họ hăm dọa. Chính quyền đã vận động thương lái ngừng ngay việc thu mua nhưng cũng không có tác dụng” - anh Beo băn khoăn.

Ông Rơ Mah Jem, Phó Chủ tịch UBND xã Ia O, cho biết theo thống kê, xã có hơn 237 ha cao su được Binh đoàn 15 nhượng lại. Do người dân ồ ạt chặt bán nên đến nay chỉ còn gần 21 ha.

“Đây cũng là một vấn đề khó cho địa phương vì cây cao su là tài sản của người dân, họ có quyền quyết định sử dụng tài sản đó như thế nào. Chính quyền không thể cấm người dân chặt cây bán được. Thời gian gần đây, tôi còn nghe tin thương lái mua cả gốc cao su nên người dân vừa chặt cây vừa đào luôn gốc. Chúng tôi cũng không biết rõ đơn vị nào mua cây và mục đích để làm gì, chỉ nghe thương lái sau khi thu mua sẽ đưa về TP Pleiku chế biến rồi bán ra nước ngoài” - ông Jem nói.

Trước tình trạng trên, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai đã có văn bản xin ý kiến của UBND tỉnh cho chuyển đổi diện tích cao su nêu trên sang trồng các loại cây khác, kể cả diện tích chưa bị chặt do chất lượng vườn cây thấp. Bên cạnh đó, xem xét cấp kinh phí để quy hoạch lại quỹ đất và tiến hành đo đạc, phân lô, cấp lại diện tích đất cho người dân.

Trong khi chờ chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đề nghị UBND huyện Ia Grai tăng cường tuyên truyền, vận động người dân tiếp tục duy trì, bảo vệ diện tích cây cao su chưa bị chặt phá. Tuyệt đối không được để các hộ dân sang nhượng diện tích trồng cao su đã được cấp; khuyến cáo, hướng dẫn bà con trồng các loại cây phù hợp nhằm mang lại hiệu quả kinh tế, ổn định đời sống.